YEMEKLERİMİZ…

YEMEKLER

Afyonkarahisar’da yapılan yemekler şöyle sıralanabilir.:

A) BUĞDAYDAN YAPILAN YİYECEKLER:

1- Bulgur Yemekleri

2- Düğü Yemekleri(Çullama köfte, sulu köfte,ilibada dolması.)

3- Göce Yemekleri(Göce köftesi, göce tarhanası,keşkek.)

4- Hamur İşleri(Arabaşı, ağzıaçık, bükme, börek, bazlama, börek kenarı, haşhaşlı börek, ikiz börek, katmer, ocak bükmesi, şepit, cızdırma, cücü, çörek, nohut çöreği, ev hamuraşı, ev makarnası, nuska hamurası, sakala çarpan, velense hamuraşı, miyane çorbası, peksimet, ak pide, haşhaşlı pide, katkılı pide, yalım pidesi, halka pişi, lokma pişi, düz pişi.)

B) ET YEMEKLERİ:

1- Parça et, yoğurtlu et

2- İşkembe yemekleri(çorba, kıyma, kızartma,söğüş, tas eti)

3- Özbek Pilâvı

4- Paçık

5- Haşlama

6- Kızartma

C) SEBZE YEMEKLERİ:

1- Afyon salatası (Haşhaş bitkisinin yeşil yaprağından yapılmaktadır.)

2- Patlıcan yemekleri( Patlıcan böreği, bütün(parça) et patlıcan, yanı yarma, nohutlu patlıcan, kavurmalı patlıcan kebabı, patlıcan küllemesi, patlıcan dolması, yoğurtlu sarmısaklı patlıcan kızartması, imam bayıldı, patlıcan köftesi, patlıcan çöp kebabı, patlıcan ezmesi, patlıcan pilakisi, etli patlıcan sarması, etli patlıcan yahnisi, patlıcan doğraması, patlıcanlı pilav, patlıcan oturtma, hünkar beğendi, patlıcan gömmesi, patlıcan turşusu, patlıcan sırt dolması.)

3- İlibada dolması

4- Sırt dolması

5- Şakşuka

6- Zürbiye

D) TATLILAR :

1- Çeşitli Tatlılar (Ekmek kadayıfı, haşhaş helvası, incir dolması, un helvası, kaymaklı şeker, kaymaklı lokum, saksağan beyni, yumurta tatlısı, su muhallebisi.)

2- Hamur Tatlıları (Bisküvi, erişte baklavası, fırma baklavası, un helva, kurabiye, höşmerim, kedi külümbe, pandispanya, Tlf helva.)

3- Sütlü Tatlılar (Ağız, palize, yepinti, muhallebi.)

YÖRESEL YEMEK TARİFLERİ :

Ağzıaçık :

Malzemeler: 80 cm çapındaki tepsi için; 4 kg böreklik un, 400 gr Donyağı (içyağı) eritilecek.

1,5 kg sıvı (ayçiçek yağı) yağ, 2 çorba kaşığı yoğurt, yeteri kadar tuz ve su.

İç Malzemeler : 1 kg tuzsuz taze peynir, 1 tutam doğranmış maydanoz, 6 adet yumurta, 500 gr haşhaş ezmesi.

İçin hazırlanışı : Bir kap içerisinde peynir ovalanır, yumurtalar kırılır, doğranmış maydanoz katılarak karıştırılır.

Yapılışı : Un, iki çorba kaşığı yoğurt, yeteri kadar su ve tuz katılarak yoğurulur. Hamur biraz katı olmalıdır ve iyice yoğrulmalıdır. Bir taraftan da donyağı (içyağı) eritilerek sıvı yağla karıştırılır ve karışık yağ hazırlanmış olur. Sonra hamur bezelere(top top yapılması) ayrılarak oklava ile açılır. Hamur iyice açıldıktan sonra karışık yağla yağlanır. Üzerine sürtülmüş (katılığının giderilmesi için sıvı yağla karıştırılmış olan) haşhaş sürülür. 7 cm kalınlığında birbirine paralel kesilir ve uzun parçalar üst üste konur, üste üste konan parçalar kare şeklinde kesilir. Bu parçalar ayrı ayrı yuvarlak şekilde kenarları ince, ortası biraz kalın olarak açılırlar. Her bir parçanın ortasına hazırlanan peynirli malzemeden yeteri kadar konarak hamur yuvarlak şekilde kıvrımlı katlanır, tamamen kapatılmaz, ortası biraz açıktır. Bu şekilde hazırlanan hamurlar, karışık yağla yağlanmış tepsiye seyrek olarak dizilir. Bu işlem tamamlandıktan sonra karışık yağla üstleri bozulmadan yağlanır. Bu yöremizde büyük tepsilerle yapılan hamur işi (ağzıaçık), mahalle fırınlarına (ekmek fırınları) götürülerek pişirilir. Ağzıaçıkların içine isteğe göre iç malzemesi olarak kıyma da konulabilir.

Mercimekli Bükme :

Malzemeler (Hamur İçin) : 1,5 kg un, 1 fincan sirke, 1/2 kg. ayçiçek yağı, 125 gr İçyağı, haşhaş ezmesi, tuz ve su. İçi İçin : 2 su bardağı mercimek, 1 adet orta büyüklükte soğan, tuz ve karabiber.

Yapılışı : Mercimekler haşlanır, soğanlar küçük küçük doğranır, kavrulur. Haşlanan mercimeklere yağda kavrulan soğan, karabiber ve tuz eklenerek karıştırılır ve soğumaya bırakılır.

Un, sirke, tuz ve su karıştırılarak kulak memesi kıvamında yoğurulur. Yoğurulan hamur iki eşit parçaya bölünerek bezeler elde edilir.

Bezeler oklava ile açılır. Yufka gibi açılan hamurun üzeri eritilmiş içyağı (ayçiçek yağı ile karıştırılmış iç yağı) ile yağlanır, ezilmiş haşhaş (ayçiçek yağı ile karıştırılmış haşhaş ezmesi) sürülür ve açılan hamur katlanır. Rulo hale getirilir, küçük kare parçalara kesilir.

Küçük hamur bezeleri oklava ile yuvarlak açılır. Ortasına uzunlamasına mercimek içi konulur. Kenarlar mercimek üzerine katlanır. Ters çevrilerek yağlanmış tepsiye sıralanır. Daha önceden ısıtılmış fırında pişirilir.

Keşkek :

Malzeme : 1 kg göce (kabuğu soyulmuş ve yıkanmış buğday), 1 kg kemikli yağlı et, 1 kg lola (but) kemiği, 1 su bardağı nohut

Yapılışı : Keşkeklik buğday kemikler, kemikli et ve nohut ile birlikte yeteri kadar su ilave edilerek toprak çömleğin içine konur. Çömlek, akşama kadar ekmek pişiren mahalle fırınına akşam üzeri konur. Çömlek, fırında sabaha kadar ağzı kapalı kalır. Sabah fırından alınır. Çömleğin içinde kemiklerle, kemikli et çıkartılır, etler kemikten sıyrılır. Etler tekrar çömleğin içine konur, tahta kepçeyle keşkek iyice çevrilerek (dövülerek) karıştırılır. Servis yapılırken tereyağı ve kırmızı biber ilâve edilir.

Göce Köftesi :

Malzemeler : 1 su bardağı düğü (ince bulgur), 1 su bardağı göce, 1 adet büyük boy soğan, 2 yemek kaşığı tereyağı, 1 yumurta, 2 yemek kaşığı un, 1 yemek kaşığı kuru nane

Sosu : 1 su bardağı süzülmüş koyun yoğurdu, 2 diş sarımsak.

Yapılışı : Düğü ile göce, sıcak suyla ıslatılır, kuru nane ufalanır ve bir müddet dinlendirilir. Bu malzemeler yoğrulurken 2 yemek kaşığı un ve 1 yumurta ilave edilir. Avuç içinde küçük küçük köfTlfer yapılır. Kaynayan suda haşlanır. Üzerine önce sarmısaklı yoğurt sonra da yağla kavrulmuş soğanlı sos dökülür.

Sakala Çarpan Çorba :

Malzemeler : 1/2 su bardağı yeşil mercimek, 6 su bardağı su (et ve suyu veya tavuk suyu tercih edilir.) 2 adet küçük boy soğan, 4 yemek kaşığı tereyağı veya margarin, 3 yemek kaşığı un, 2 tatlı kaşığı tuz, 1/2 su bardağı kesme makarna, 1 yemek kaşığı nane.

Yapılışı : Mercimek yıkanır ve bir su bardağı su ile akşamdan ıslatılır, kalan su eklenir, 25-30 dakika pişirilir. Soğan ince ince doğranıp yağla birlikte, kısık ateşte arasıra karıştırılarak kavrulur, un katılarak bir iki defa çevrilir ve haşlanmış mercimeğe eklenir, tuz ilâve edilir, kaynayınca kesme makarna ilâve edilir, yaklaşık 10 dakika sonra nane gezdirilerek ocaktan indirilir.

Özbek Pilavı

Malzemeler:3 su bardağı pirinç,1 kg. kuşbaşı et,6 su bardağı un,2 adet kuru soğan ,4 adet havuç ,Ayçiçek yağı

Hazırlanışı: Pirinç ve soğan yağda kavrulur. Kaynamakta olan 6 bardak suyu kavrulmuş olan pirince dökülür ve tuz katılır. Suyu çekene kadar pişirilir. Suyu çekmiş olan pilavın altı kapatılarak üzerine peçete kapatılır ve demlenmeye bırakılır. Ayrı yerde havuç kavrulur ve pişmiş olan etle birlikte karıştırılarak pilavın üzerine dökülür. Servis yapılır.

Fırma Baklavası :
Malzemeler: 4 su bardağı un 250 gr. Margarin 1 çay bardağı sıvı yağ 1 yumurta 1 çay kaşığı kabartma tozu 1 fincan süt 1 çay bardağı ceviz Şurubu için; 4 su bardağı şeker 3.5 su bardağı su kaynatıp iki üç damla limon sıkılır

Hazırlanışı: Tavada çiçek yağı kızdırılır. Ateşten indirilip. Biraz soğuyunca 1/4 margarin, 1 kaşık karbonat, 1 kahve fincanı su ilave edilerek karıştırılır. Bu karışıma 2 su bardağı un yavaş yavaş ilave edilerek hamur haline gelinceye kadar devam edilir. Bu işlem bittikten sonra elde köfte şeklinde verilerek tepsiye dizilir.

200 derece fırında pembeleşinceye kadar yarım saat pişirilir. Bu arada şerbeti hazırlanır. Fırından çıkarılan ılımış fırma baklavasının üzerine ılık olarak şerbet dökülür. 1 saat beklenir, servis yapılır.

Pilav: Bulgur pilavı, Mercimekli pilav (Bulgur), Haşhaşlı pilav (bulgur)

Yenen kır otları: Acıüğnek, Yemlik, Ekşimen, Sarı çiğdem kökü, Deve tabanı

Bitki sakızları: Çıtlık sakızı,Kenger sakızı

Kuruyemişler: Kavurgaç (Buğday kavurması), Gölle (Buğday haşlaması), Kır iğdesi, Kavut (Şekerli kavurgaç unu), Nohut kavurması

Yemeklerde geleneksellik hakim olmakla beraber, daha çok tahıl ürünleri tüketilmekte ve geleneksel yemekler vatandaşların alım güçlerinin düşmesi sebebiyle maalesef unutulmaktadır.

Doğum, ölüm, düğün ve Ramazan ayı içerisinde yemek yoğun olarak konu- komşuya davet edilerek verilmektedir. Özellikle düğünlerin üç gün devam etmesi dolayısıyla, her gelen misafire yemek saati belirlemeksizin sürekli yemek çıkarılır.

Uzun kış gecelerinde komşu ziyaretleri habersiz olarak sürekli yapılmaktadır. Bu ziyaretlerin yemek zamanı dışında olması ve gece geç saatlere uzaması durumunda mutlaka yemek ikramı yapılmaktadır. Yemek içmek oldukça sadedir. Belirgin zenginliği maalesef yoktur. Sabahları tarhana veya un çorbası, çoğu zaman da bulgur pişirilerek yanında bir kaba konulmuş ayran kaşıklanarak sulandırıcı olarak kullanılırdı. Ayrıca çorba ve diğer yemekler yufkanın bükülerek “sokum” yapılması usulüyle yenir.